Dipnot

SSCB’nin son lideri Mihail Gorbaçov’un tarihe bıraktığı izler…Gorbaçov nasıl bir SSCB devraldı, ABD Başkanı Reagan ile görüşmeleri neden tarihe geçti, sonrasında kişisel dostlukları nasıl devam etti? Başak Koç, Prof. Dr. Ragıp Kutay Karaca ile konuşuyor.

Türkler eski Çince kaynaklarda nasıl geçiyordu, Türk adının anlamı ve kökeni ne, konar-göçer hayat nasıl ortaya çıktı, kadim Türklerde kadının toplumdaki rolü neydi? Başak Koç, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ile Türklerin binlerce yıllık tarihini konuşuyor.

Üç kıtada hükmetmiş 600 yıllık bir çınar, Osmanlılar… Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecinde neler yaşandı, Türkmen halkı ve Osman Bey’in ilişkisi nasıldı, beylikten imparatorluğa geçişte dönemin konjonktürünü nasıl okumak gerekiyor? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Feridun Emecen.

Emir Timur devrinde Türkistan’ın siyasi ve sosyal durumu nasıldı; atlı bozkır kültürü devlet örgütlenmesinde ne kadar etkili oldu; Timur ile Yıldırım Bayezid’i karşı karşıya getiren Ankara Savaşı, Türk beyliklerini nasıl etkiledi? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Hayrunnisa Alan.

Anadolu’nun kapılarını Türklere açan devlet, Selçuklular… Selçuklu Hanedanı’nın kökenleri nereden geliyordu, Tuğrul ve Çağrı Bey devleti nasıl yönetti, Alparslan Malazgirt Zaferini hangi koşullarda kazandı? Başak Koç, Prof. Dr. Cihan Piyadeoğlu ile konuşuyor.

İznik’i Anadolu’daki ilk Türk başkenti yapan kadim bir devlet, Türkiye Selçuklu Devleti… Nasıl kuruldu, Bizans ile ilişkileri nasıldı, Miryokefalon Savaşı’nın sonuçları ne oldu? Başak Koç, Prof. Dr. Muharrem Kesik ile Türkiye Selçuklu Devleti’ni konuşuyor.

4. yüzyılda Asya’dan gelip Avrupa’da devlet kuran Avrupa Hunları… Tarih sahnesine nasıl çıktılar, Papa’ya diz çöktüren Türk hükümdarı kimdi, Attila nasıl bir hükümdardı, İstanbul kuşatmasında neler yaşandı? Başak Koç’un konuğu Dr. Ali Ahmetbeyoğlu.

17. yüzyılda Osmanlı Devleti ve bugün Ukrayna topraklarında kalan Çehrin Kalesi’nin alınması… Karadeniz’de Osmanlı-Rus mücadelesi hangi sonuçları doğurdu, Osmanlı Devleti’nin “Kuzey” politikası neydi? Başak Koç, Prof. Dr. Kahraman Şakul ile konuşuyor.

Bodrum’da doğdu, Osmanlı’nın tarihe geçen denizcilerinden biri oldu. Turgut Reis, Osmanlı donanmasında nasıl yükseldi, Trablusgarp’ı nasıl fethetti, Preveze Deniz Zafer’indeki rolü neydi? Başak Koç’un konuğu Doç. Dr. Cihan Yemişçi.

Lumiere Kardeşler, 28 Aralık 1895’te dünyayı sinemayla tanıştırdı. Türkiye’nin “yedinci sanat” kabul edilen sinemayla buluşması 20. yüzyılın başlarında oldu. İlk Türk filmi hangisiydi, Yeşilcam döneminde neler yaşandı, Türk sineması nasıl bir yol izledi? Başak Koç, Prof. Dr. Savaş Arslan ile konuşuyor.

600 yıl dünyanın en güçlü imparatorluklarından biri olan Osmanlı Devleti’nin gelenekleri arasında törenlerin ayrı bir önemi vardı. Saray ve çevresindeki kutlama kültürü, cülus töreninin ayrıntıları, halkın özel günlerde düzenlediği kutlamaların ritüelleri… Başak Koç’un konuğu, Prof. Dr. Zeynep Tarım.

I. Dünya Savaşı yıllarındaki Rus işgalini, Pontus Rum çetelerinin faaliyetleri izledi. Doğu Karadeniz’de Milli Mücadele nasıl başladı, Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışının ardından neler yaşandı, mücadelenin öne çıkan isimleri kimler oldu? Başak Koç, Doç. Dr. Tuğba Eray Biber ile konuşuyor.

Orhun nehrinden Tuna’ya, Türk tarihinin simge nehirleri… Türklerin anayurdu Türkistan neresi, Türkler yerleşim yeri seçerken neden nehirlerin kenarını tercih etti, nehirler Türk tarihini ve kültürünü nasıl etkiledi? Başak Koç, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ile konuşuyor.

Türklerin, İslamiyet’ten önce dini inancı neydi, sosyal hayatın öne çıkan özellikleri hangileriydi? Başak Koç, Dr. Ali Ahmetbeyoğlu ile eski Türk inancı ve kültürünü konuşuyor.

Akdeniz’in kilidi, Rodos… Rodos, Kanuni Sultan Süleyman’ın Belgrad’dan sonra ikici büyük zaferi olarak 1522’de fethedildi. Rodos’un fethi neden önemliydi, Osmanlı’ya nasıl bir stratejik avantaj sağladı? Başak Koç, Prof. Dr. Feridun Emecen ile konuşuyor.

İzmir, 15 Mayıs 1919’dan itibaren 3 yıl, 3 ay, 24 gün Yunan işgali altında zulümler ve katliamlar yaşadı. İşgal güçleri Türk ordusunun zaferinin ardından kentten ayrılırken de İzmir’den dumanlar yükseliyordu. Başak Koç, Yaşar Aksoy ile işgal yıllarını ve Büyük İzmir Yangını’nı belgeler üzerinden konuşuyor.

I. Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusunun en kritik harekatlarından biri, Sarıkamış Harekatı. Kafkas Cephesi’nde neler yaşandı, harekat hata mıydı yoksa gereklilik mi, İstanbul’un savunulması için önemi neydi? Başak Koç, Prof. Dr. Tuncay Öğün ile konuşuyor.

Türk tarihinin en gizemli devletlerinden biri Hazar Kağanlığı… Birçok Türk topluluğunun aksine neden Museviliği seçtiler, Musevilik sadece hanedan üyelerince mi benimsendi, yoksa halk arasında da yayıldı mı, tarih sahnesinden nasıl çekildiler? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Mualla Uydu Yücel.

Rönesans… Avrupa’nın bilim ve sanatta yeniden doğuşu. Rönesans dönemi nasıl başladı, İtalya neden bu hareketin merkezinde yer aldı, Avrupa mimarisi Rönesans ile nasıl değişti, öncüleri kimlerdi? Başak Koç, Prof. Dr. Hülya Kalyoncu ile konuşuyor.

Anadolu’nun en eski uygarlıklarından birini Urartular kurdu. Tarih sahnesine çıkışları, kurdukları kent düzeni, savaşçı kimlikleri ve arkalarında kalan arkeolojik eseler… Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Erkan Konyar.

Anadolu’nun kadim medeniyetleri arasında en güçlülerinden birini kurdular, şehirler inşa ettiler, Kadeş ile tarihin ilk yazılı anlaşmasına taraf oldular. Peki Hititlerin kökeni neydi, devletin sınırları ne kadar genişti, yazdıkları kil tabletler ne anlatıyor? Başak Koç’un konuğu Doç. Dr. Meltem Doğan Alparslan.

Ötüken Dağı neredeydi, Türk mitolojisinde dağlar nasıl bir yere sahipti, Göktürklerin yurdu Altın Dağ hakkında neler biliyoruz? Başak Koç, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl ile Türk tarihine geçmiş dağları, binlerce yıllık kültüre etkilerini konuşuyor.

Balkanlar’da bugün hâlâ yüzlerce yıllık Türk hakimiyetinin izleri var. Batı Trakya Türkleri de zorluklar içinde varlığı koruyor. Osmanlı’dan sonra Batı Trakya Türklerinin yaşadıkları, Lozan’da kazandıkları haklar, Dr. Sadık Ahmet’in mücadelesi… Başak Koç, Doç. Dr. Nilüfer Erdem ile konuşuyor.

Türk Müziği’nin kökenleri, Türk tarihinin derinliklerine dayanıyor. Osmanlı Devleti’nde müzik kültürü nasıldı, hangi enstrümanlar kullanılırdı, önemli bestecileri kimlerdi, Türk müziği nasıl bir değişim ve gelişim yaşadı? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Nilgün Doğrusöz Dişiaçık,

Kadim ve büyük Türk yurdu Türkistan… Türk kültürü ve tarihinin beşiği… Türkistan’ın tarihi sınırları neresiydi, hangi Türk toplulukları yaşadı, kurdukları devletlerin özelliği neydi, Türkiye’de Türkistan düşüncesi nasıl şekillendi? Başak Koç, Prof. Dr. Osman Yorulmaz ile konuşuyor.

Türkiye Selçuklu Devleti’nde askeri teşkilatlanma büyük bir öneme sahipti. Büyük Selçuklular’dan devraldıkları gelenekler, orduyu oluşturan birlikler, Türk askerlerinin kullandığı silahlar, kale kuşatma teknikleri ve savaş taktikleri… Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Muharrem Kesik.

Kadınlar, tarih boyu Türk devletlerinin önemli bir konumdaydılar. Öyle ki bazı devletlerarası antlaşmalarda yöneticinin yanı sıra eşinin imzası da bulunurdu. Türk toplumlarında kadının yeri, sosyal hayattaki hakları, savaş cephesindeki konumu… Başak Koç, Dr. Fatma Aysel Ilgın ile konuşuyor.

Batı müziği günümüze kadar birçok aşamadan geçti. Hangi önemli isimler bu süreçte rol oynadı, Osmanlı Devleti’nde Batı müziğine nasıl bir ilgi vardı, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e, Türkiye’de Batı müziği nasıl konumlandı? Başak Koç, Serhan Bali ile konuşuyor.

Türklerde milli bayram olan Nevruz’un kökeni nereye dayanıyor, Ergenekon Destanı ve Nevruz’un bağlantısı ne, Nevruz geleneği bugün hangi coğrafyada, nasıl yaşatılıyor? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Ahmet Taşağıl.

Güzellikler evi olarak bilinen Darülbedayi’den bugüne tiyatronun tarihi… Hangi oyunlar, hangi şartlarda sahnelendi; yıllar içinde tiyatroya ilgi nasıldı; bugünün tiyatro izleyicisi ne bekliyor? Başak Koç, Türk tiyatrosunun duayen isimlerinden Zihni Göktay ile konuşuyor.

Kadim Türk devletlerinden Uygurlar tarih sahnesine nasıl çıktı, Çin ile olan ilişkileri nasıldı, konar -göçer yaşamdan yerleşik hayata neden geçtiler, Asya ticaretindeki rolleri neydi? Başak Koç, Prof. Dr. Kürşat Yıldırım ile konuşuyor.

İslam devletinin sınırları denizlere ne zaman ulaştı, Müslümanların ilk denizcilik faaliyetleri nelerdi, Bizans ile ne zaman karşılaştılar? Başak Koç’un konuğu Doğan Mert Demir.

Selçuklu Devleti’nde kadınların önemi… Devlet yönetiminde nasıl bir görev üstlendiler, Türkmen kadınları ile hanedan kadınları arasında fark var mıydı, Selçuklu saraylarında kadınların eğitimi nasıl gerçekleşiyordu? Başak Koç, Prof. Dr. Cihan Piyadeoğlu ile konuşuyor.

Kuzeyin hakimi, Altın Orda Devleti… Kökenleri nereye dayanıyordu, nasıl kuruldu, nasıl yıkıldı, Kırım’ın stratejik konumu tarihi süreçte ne anlama geliyor? Başak Koç, Prof. Dr. İlyas Kemaloğlu ile Altın Orda Devleti’ni konuşuyor.

Çukurova’dan çıkan edebiyat ustası Orhan Kemal… Hayatı, edebiyatçı kimliği ve eserleriyle Orhan Kemal nasıl bir miras bıraktı; romanlarında ne anlattı? Başak Koç’un konuğu Orhan Kemal’in oğlu Işık Öğütçü.

Avarlar, Doğu Avrupa’nın gizemli toplumu… Avrupa’ya nereden geldiler, diğer devletler ile olan ilişkileri nelerdi, siyasi ve askeri faaliyetleri hangi izleri bıraktı? Başak Koç, Dr. Fatma Aysel Ilgın ile Avarlar’ı konuşuyor.

Urumçi Katliamı, Doğu Türkistan tarihinin en büyük acılarından biri. Uygurlara yönelik baskılar, Çin’in Doğu Türkistan’ın demografik yapısını değiştirme politikası, bu politikanın altında yatan sebepler… Başak Koç’un konuğu Doç. Dr. Erkin Ekrem.

Truva, Anadolu’da kurulmuş medeniyetlerin en çok tanınanları arasında. Kent nasıl kuruldu, kentte kimler yaşadı, Homeros’un anlattığı Truva Savaşı’ndan bugüne izler kaldı mı, Truva halkı ile Türkler arasında bir bağ var mı? Başak Koç, Dr. Gürkan Ergin ile konuşuyor.

Tarihi İpek Yolu nereden başladı, nerede son buldu, hangi ülkeleri etkiledi? Çin, İpek Yolu’nu, Kuşak Yol projesiyle yeniden canlandırmak mı istiyor, Türkiye ve bölge ülkeleri bu projeden nasıl etkileniyor? Başak Koç, Prof. Dr. Ragıp Kutay Karaca ve Doç. Dr. Ömer Kul ile konuşuyor.

108. yılında Anafartalar Zaferi… Çanakkale’yi denizden geçemeyen, 25 Nisan’da başlattıkları kara savaşında da beklediklerini bulamayan İtilaf Devletleri’nin son girişimi nasıl durduruldu, Mustafa Kemal’in rolü ne oldu? Başak Koç’un konuğu Dr. Naim Babüroğlu.

Enver Paşa’nın Türkistan günleri, Orta Asya’daki Basmacı isyanı ve Pamir Dağları’nda yaşananlar. Başak Koç’un konuğu araştırmacı Ali Bademci.

Sanatçı Tuluyhan Uğurlu’nun müziğinde tarihten notlar. Başak Koç’un konukları Tuluyhan Uğurlu ve Neşe Kaplan.

Milli Mücadele günlerine ait birçok fotoğraf karesinde onun imzası var: Etem Tem. Fotoğrafçılığa nasıl başladı, cephelerde neler yaşadı, o tarihi karelerin hikayesi ne? Başak Koç’un konuğu Prof. Dr. Tülay Alim Baran.

100. yılında Cumhuriyet ve milli egemenlik… Atatürk ve Cumhuriyet’in kurucu kadrosu hangi fikirlerden etkilendi, Anayasa ve Meclis kavramları Osmanlı’da gündeme ilk ne zaman geldi? Başak Koç soruyor, Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Prof. Dr. Fatih Mehmet Sancaktar anlatıyor.

Cumhuriyet’in kültür politikaları... Cumhuriyet’in hemen ardından başlayan toplumsal değişim… Atatürk’ün kültür politikalarının hedefi neydi, hangi adımlar atıldı, sonuçları ne oldu? Başak Koç soruyor, Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Doç. Dr. Seda Bayındır Uluskan anlatıyor.

100. yılını kutlayan Cumhuriyet’in ilk yıllarında eğitim politikaları. Milli Mücadele’den itibaren atılmaya başlanan adımlar ve sonuçları. Başak Koç’un konukları Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Doç. Dr. Betül Batır anlatıyor.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında siyaset ve muhalefet… Muhalif hareketler nasıl doğdu, tek partili dönemin dinamikleri neydi, çok partili sistem denemeleri neden başarısız oldu? Başak Koç’un konukları Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Prof. Dr. Ali Satan.

Doğu Türkistan’ın özgürlük mücadelesinin simgesi: Altay Kartalı Osman Batur… Son ana kadar bırakmadığı mücadelesi, idam edilmesinin üzerinden 72 yıl geçtikten sonra bile devam eden etkisi… Başak Koç soruyor, Doç. Dr. Ömer Kul anlatıyor.

Türkistan’da Tuna’ya, kuzeyin hakim gücü Peçenekler…. Rusların üzerinde yıllar boyu kurdukları hakimiyet, Haçlı Seferlerinin başlamasındaki rolleri… Başak Koç soruyor, Prof. Dr. Mualla Uydu Yücel anlatıyor.

Antik Çağ’da Anadolu’da Roma hakimiyeti… Nasıl başladı, ne kadar sürdü, Roma’nın Anadolu’da kurduğu sistemin ayrıntıları neydi, imparatorluk genelindeki isyanlar Anadolu’ya ne kadar yansıdı? Başak Koç’un konuğu Doç. Dr. Gürkan Ergin.

Milyonları bir araya getiren futbolun, yüzyıllar öncesine dayanan tarihi kökleri; futbolun, bir spor müsabakasını aşan anlamı ve toplumsal gücü… Başak Koç soruyor, spor yazarı ve akademisyen Erdal Hoş anlatıyor.

Yüzlerce yıl Osmanlı’ya nice zaferler kazandıran Yeniçeriler… Yeniçeri ocağı için devşirelecek gençler nasıl seçiliyordu, hangi eğitimlerden geçiyorlardı, Yeniçeri isyanlarının sebebi neydi? Başak Koç’un konuğu Dr. Erdal Küçükyalın